Twórca pierwszego na świecie Uniwersytetu Trzeciego Wieku w 1973r. prof. dr Pierre Vellas (1924-2005).Prof. dr Pierre Vellas wywodził się ze starej rodziny sukienników, zamieszkałej w Tuluzie od wielu pokoleń. Na Wydziale Prawa i Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu w Tuluzie uzyskał w 1956 r. habilitację z prawa publicznego międzynarodowego. Jego karierę uniwersytecką, jako profesora prawa przez prawie pół wieku, wypełniała praca ze studentami, prowadzenie fascynujących audytorium wykładów, które łączyły doskonałą znajomość zasad prawa i jego praktyki, nagromadzonej w czasie pełnienia licznych i odpowiedzialnych funkcji w kraju i na forum międzynarodowym. Poszerzył perspektywy uniwersyteckie o działania na całym świecie, kojarząc rygory jurysty z wnikliwym humanizmem, szczególnie w podejściu do nędzy i niesprawiedliwości. Pokazał się jako wnikliwy, rozsądny obserwator i wykonawca, łączący odwagę z ostrożnością.
Biorąc pod uwagę fenomen starzenia się zachodnich populacji, począwszy od lat 70-tych, prof. Pierre Vellas, mając już ugruntowaną pozycję na świecie w zakresie prawa międzynarodowego, zainteresował się gerontologią społeczną. W latach 1972-73 opublikował „Międzynarodowe problemy zdrowia publicznego” (Paryż DUNOD), a następnie „Szanse trzeciego wieku” ( Paryż, STOCK 1974) „Trzeci oddech” (Paryż 1978) oraz dziesiątki innych artykułów, związanych z geriatrią, prawem, zabezpieczeniem socjalnym. Także: „Osoby w podeszłym wieku, rodzina, młodzi i miasto” (Lyon, Mediterranée medical,1985) oraz „Polityka starości”, komunikat Akademii Nauk Etycznych i Politycznych w 1990r.
Łącząc teorię z praktyką nauczania, zaproponował na Uniwersytecie w Tuluzie realizację programu badań stosowanych, umożliwiających polepszenie warunków życia osób starszych, często pozbawionych wszelkiej pomocy, przy poważnym niedostatku emerytur. Taki jest punkt startu Uniwersytetu Trzeciego Wieku, który jako pierwszy utworzył w 1973 r. prof. P. Vellas, przy udziale lekarzy i innych specjalistów zdrowia publicznego. Program został zaakceptowany przez Światową Organizację Zdrowia i UNESCO.
Program określał główne cele Uniwersytetu Trzeciego Wieku:
- umożliwienie zdobywania wiedzy osobom starszym, które nie mogły się kształcić
- w młodości, a zawsze pragnęły studiować- wdrażanie programu kształcenia ustawicznego;
- prowadzenie badań gerontologicznych;
- poprawa jakości życia starszego pokolenia m.in. poprzez szerzenie oświaty sanitarnej, pobudzanie aktywności fizycznej, umysłowej i ekspresji artystycznej, otwarcie na wyzwania przyszłości;
- upowszechnianie wiedzy o starzeniu się i starości w społeczeństwie i wśród decydentów.
Prawie równolegle z UTW w Tuluzie powstała analogiczna placówka w Warszawie. W 1975 roku, w międzynarodowej konferencji w Mediolanie, uczestniczyła prof. dr med. Halina SZWARC, kierownik Zakładu Gerontologii przy Centrum Medycznym Kształcenia Podyplomowego w Warszawie. W czasie rozmowy o Uniwersytecie Trzeciego Wieku w Tuluzie Pierre VELLAS zasugerował jej, by podobną placówkę zorganizowała w Warszawie. Obiecał też pomoc organizacyjną i metodyczną. Prof. Halina Szwarc w październiku 1975 roku zorganizowała pierwszy w Polsce Uniwersytet Trzeciego Wieku. Prof. Halina Szwarc weszła w skład Zarządu AIUTA i przez wiele lat była jego aktywnym członkiem. W roku 1987 doprowadziła do organizacji w Warszawie Kongresu AIUTA, poświeconego edukacji i zdrowiu zakończonego sukcesem. W Zarządzie AIUTA Polskę reprezentowała przez wiele lat prof. Olga Czerniawska, wybitny gerontolog z Łodzi, dr Zofia Zaorska, długoletni kierownik Lubelskiego UTW, dr Zofia Iwanicka, założyciel i dyrektor Mokotowskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Warszawie oraz piszący te słowa Andrzej Krygier, wybrany na Walnym Zgromadzeniu w Louvain – la - Neuve w Belgii w dniu 30 września 2008 roku.
Obecnie Prezydentem AIUTA jest syn Profesora Pierre Vellasa, François Vellas, również profesor, a Polskę reprezentuje Małgorzata Stanowska, kierownik Lubelskiego UTW.
Opracowanie :
Andrzej Krygier - Prezes Stowarzyszenia UTW w Świdniku, woj. lubelskie.